Charakterystyka systemów przeciwpożarowych

Zagrożenie pożarowe może stanowić poważny problem, zwłaszcza w większych obiektach, w których przebywa duża liczba ludzi. Szybkie rozprzestrzenianie się ognia, a szczególnie toksyczne działanie powstającego podczas pożaru dymu oraz wysoka temperatura są dużym zagrożeniem dla zdrowia i życia. Równie wysokie jest ryzyko powstania strat materialnych. W razie zaprószenia ognia i rozwoju pożaru uszkodzeniom mogą ulec zarówno same budynki, jak i znajdujące się w nich wyposażenie – maszyny, zmagazynowane surowce i wyroby czy towary handlowe. Najlepszym sposobem na uniknięcie skutków pożaru jest montaż systemów przeciwpożarowych, które pomogą w wykrywaniu dymu i ognia oraz walce z nimi. Przyjrzyjmy się, jakie są rodzaje zabezpieczeń przeciwpożarowych oraz sprawdźmy, w czym mogą pomóc specjalnie instalowane systemy ppoż.

 

Zabezpieczenie budynków przed skutkami pożarów

Ze względu na możliwe skutki pożarów oraz powodowane przez nie zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi, a także potencjalne wysokie straty materialne stosowane zabezpieczenia przeciwpożarowe są wielostopniowe. Podstawą ochrony ppoż. jest odporność pożarowa budynku, która jest określana w zależności od jego charakteru i przeznaczenia. Obiekty budowlane są dzielone na trzy kategorie: ZL – obejmującą budynki mieszkalne, obiekty użyteczności publicznej oraz takie, w których mogą przebywać osoby o ograniczonej zdolności do poruszania się, np. szpitale czy przedszkola; PM, do której zalicza się budynki przeznaczone do działalności produkcyjnej oraz magazynowej; IN, czyli budynki przeznaczone do hodowli zwierząt. W zależności od tego, do jakiej kategorii pożarowej został zaliczony budynek, a także od tego, jak wiele ma kondygnacji, wyznaczana jest jego klasa odporności ogniowej, zgodnie z którą powinny być dopasowane wszystkie elementy systemów pożarowych.

Pod kątem właściwej dla danej klasy odporności ogniowej obiektu dobierana jest zarówno wytrzymałość jego elementów konstrukcyjnych, jak i specyfikacja używanych materiałów. Wszystkie części składowe budynku muszą być tak skompletowane, by w razie pojawienia się ognia mogły pełnić swoje funkcje. Istotna jest ich nośność ogniowa w przypadku całej struktury budynku, która powinna zachować stabilność w czasie ewakuacji i akcji gaśniczej oraz izolacyjność i szczelność ogniowa, jeśli chodzi o stropy i ściany. Znoszeniu wysokiej temperatury oraz zapobieganiu rozprzestrzenianiu się dymu i płomieni służą również wszystkie elementy tzw. ochrony pasywnej budynku.

Ochrona pasywna ma za zadanie odcięcie miejsc, w których pojawił się ogień i ograniczenie możliwości przedostawania się dymu, wysokiej temperatury oraz płomieni poza strefę objętą pożarem. W skład tego rodzaju systemów wchodzą przede wszystkim grodzie przeciwpożarowe. Są to zarówno specjalnie zaprojektowane drzwi przeciwpożarowe, jak i przejścia przez przegrody, tj. ściany i stropy, które umożliwiają rozprowadzenie po budynku potrzebnych instalacji wodnych, kanalizacyjnych, gazowych czy infrastruktury teleinformatycznej, a jednocześnie w razie zagrożenia nie pozwalają, by utraciły one swoją szczelność. Elementem biernych zabezpieczeń pożarowych są m.in. różnego rodzaju okładziny ogniochronne czy niepalne powłoki wykonywane na elementach konstrukcji budynku.

Budynki, które są szczególnie zagrożone skutkami pożaru, muszą być wyposażane w instalację, która ułatwia prowadzenie akcji gaśniczej. Składa się ona z odpowiednich rurociągów, za pomocą których można doprowadzić wodę potrzebną do gaszenia pożaru do każdego miejsca znajdującego się wewnątrz. System tego rodzaju składa się z hydrantów przeciwpożarowych umieszczonych w specjalnych szafkach stanowiących zabezpieczenie przed uszkodzeniem. Są one zaopatrzone w węże i odpowiednie końcówki, tzw. prądownice, które pozwalają na skierowanie strumienia wody w wybrane miejsce. Z hydrantów mogą korzystać zastępy straży pożarnej prowadzące akcję gaśniczą.

W razie pojawienia się pożaru bardzo istotne są systemy umożliwiające szybką reakcję i podjęcie akcji gaśniczej. Zadania tego typu są realizowane przez systemy aktywnej ochrony przeciwpożarowej.

Instalacje przeciwpożarowe – rodzaje i zastosowania

Systemy aktywnej ochrony przeciwpożarowej to różne rodzaje instalacji ppoż., które pozwalają na wykrycie i zlokalizowanie zagrożenia, ostrzeżenie osób znajdujących się w budynku oraz umożliwiające przeprowadzenie sprawnej akcji ewakuacyjnej i rozpoczęcie akcji gaśniczej. Podstawowymi elementami systemu aktywnego jest system sygnalizacji pożaru (SSP), system oddymiania oraz instalacja wspomagająca prowadzenie akcji gaśniczej, tzw. stałe urządzenia gaśnicze.

System sygnalizacji pożaru jest najważniejszym elementem każdej instalacji przeciwpożarowej. Składa się on z rozmieszczonych na terenie obiektu czujników, które wykrywają pojawienie się dymu oraz podwyższonej temperatury, a także przycisków sygnalizacyjnych uruchamianych ręcznie. W razie wykrycia zagrożenia dane z czujek trafiają do centrali systemu, która w zależności od swoich funkcjonalności może uruchomić sygnalizatory akustyczno-optyczne, dając sygnał do rozpoczęcia ewakuacji, a także zainicjować działanie pozostałych systemów ppoż.

Bardziej rozbudowane centrale systemów sygnalizacji pożarów dają możliwość dokładnego zlokalizowania położenia czujnika, który aktywował alarm, a także przesyłają informację o pojawieniu się zagrożenia do jednostki straży pożarnej. SSP powoduje w zależności od swej konfiguracji odcięcie zasilania w budynku, uruchomienie oświetlenia ewakuacyjnego oraz rozpoczęcie oddymiania i akcji gaśniczej za pomocą znajdującej się w obiekcie instalacji stałych urządzeń gaśniczych.

System oddymiający to instalacja, której zadaniem jest umożliwienie ewakuacji z budynku przez wyprowadzenie na zewnątrz powstających gazów pożarowych. Rodzaj systemu zależy od wielkości i rodzaju obiektu. Możliwe są zarówno systemy oddymiania grawitacyjnego, które składają się z klap napowietrzających umożliwiających wprowadzanie do budynku świeżego powietrza i wyrównywanie ciśnienia oraz klap dymowych. Są one zwykle umieszczane w strukturze dachu, niekiedy też wykorzystuje się w tym celu okna najwyższej kondygnacji. System oddymiający może być sterowany manualnie, jednak w większych obiektach jest najczęściej uruchamiany automatycznie, a klapy otwierają się dzięki siłownikom. Stosuje się również mechaniczne systemy oddymiające. W takim przypadku niezbędne są specjalne kanały podobne nieco do wentylacyjnych oraz wentylatory, które zapewnią ruch powietrza oraz zasysanie i wypychanie powstającego dymu.

System stałych urządzeń gaśniczych to instalacja, która podaje środki gaśnicze w miejsca, w których pojawił się ogień. Najczęściej wykorzystują one wodę, także w postaci tzw. mgły wodnej. Możliwe jest również podawanie odpowiednich gazów, np. azotu lub dwutlenku węgla, jednak takie środki są stosowane tylko tam, gdzie wewnątrz budynków nie przebywają ludzie. Jedną z największych zalet stosowania systemu tryskaczy jest możliwość bardzo szybkiej reakcji na zagrożenie oraz ograniczenia akcji gaśniczej do strefy objętej pożarem, co może znacznie ograniczyć straty spowodowane użyciem wody.

Zastosowanie odpowiedniego do klasy budynku systemu ochrony aktywnej daje możliwość szybkiego i skutecznego ograniczania rozprzestrzeniania się ognia. Dobrze dobrany system sygnalizacji pożaru jest w stanie zintegrować działanie automatycznych urządzeń wspomagających ewakuację i akcję gaśniczą. Sprawnie działające urządzenia tego typu pozwalają na znaczne ograniczenie ryzyka strat materialnych i obrażeń u osób znajdujących się w momencie wybuchu pożaru wewnątrz budynku.